خسارت ناشی از تگرگ در بیمه بدنه خودرو

[بهزاد توژان]

با سلام

خیلی سخته که در ارتباط با دیدگاه و نظر استاد بزرگوار، جناب آقای حبیبی اعلام نظر کرد، امیدوارم عزیزان به بزرگی خود بنده را عفو کنند.

به نظر من با استناد به بند 1 از ماده 3 شرایط عمومی بیمه‌نامه بدنه، کلیه خسارت‌های ناشی از برخورد اجسام ثابت و یا متحرک به خودروی موضوع بیمه(در حالت سکون باشد و یا در حالت حرکت باشد فرقی نخواهد داشت) جزء پوشش‌های اصلی بیمه‌نامه بدنه می‌باشد.

ولی در ماده 5 شرایط عمومی بیمه‌نامه بدنه که خسارت‌های مستثنا شده را شرح داده است، در بند 1 فقط به خسارت‌های ناشی از سیل، زلزله و آتشفشان اشاره شده است و نامی از حوادث طبیعی برده نشده است.

سه دیدگاه وجود دارد:

الف. دیدگاه اول: عده‌ای بر این باورند که حوادث طبیعی فقط شامل حوادث اشاره شده در بند 1 ماده 5 شرایط عمومی بیمه‌نامه بدنه بوده، بنابراین باستناد ماده 3 شرایط عمومی، جبران خسارت ناشی از تگرگ، از محل پوشش اصلی بیمه‌نامه بدنه در تعهد بیمه‌گر است.

ب. دیدگاه دوم: گروهی دیگری اعتقاد دارند که تگرگ جزء حوادث طبیعی بوده و نمی‌توان به ماده 3 شرایط عمومی بیمه‌نامه بدنه استناد نمود و چون در بند 1 از ماده 5 شرایط عمومی بیمه‌نامه بدنه به صراحت به حوادث: سیل، زلزله و آتشفشان اشاره شده، می‌توان با خریداری کردن پوشش تکمیلی که شامل سه حادثه فوق باشد، این خطرات را تحت پوشش قرار داد و در کنار آن با خریداری کردن پوششی دیگر که شامل حوادثی نظیر تگرگ، طوفان، بهمن، رانش زمین و … باشد، مابقی خطرات را نیز تحت پوشش قرار داد.(در بعضی از شرکت‌های بیمه، این دو پوشش تکمیلی، به صورت مجزا ارائه شده است).

ج. دیدگاه سوم: عده‌ای هم معتقد هستند که ماده 3 شرایط عمومی بیمه‌نامه بدنه در این نوع خطر صادق نبوده و حوادث طبیعی را حوادثی می دانند که از اراده انسان خارج است، از قبیل: سیل، زلزله، آتشفشان، طوفان، بهمن، رانش زمین و تگرگ و … . در این شرکت‌های بیمه‌، این خطرات تحت یک پوشش تکمیلی ارائه شده است.

نظر بنده به گروه سوم نزدیک‌تر است.

[محمدسعید الفتی]

جناب آقای توژان با عرض سلام و احترام ، اجازه می خواهم در صحت دیدگاه اول که عنوان فرموده اید به دلایل زیر تأکید کنم:

1- در مقدمة ماده3 آیین نامه شماره 53 به صراحت به خسارت « ناشی از برخورد موضوع بیمه به یک جسم ثابت یا متحرک و یا برخورد اجسام دیگر به موضوع بیمه» اشاره شده است که تحت پوشش است. مفهوم این عبارت جامع است و هرگونه برخوردی را با هر جسمی شامل می شود و استثنایی در آن دیده نمی شود و درنتیجه خسارت وارد شده در اثر برخورد به هر شکل در تعهد بیمه گر است.

2- در اینجا هیچ تعریفی از مواد تشکیل دهنده جسم مشاهده نمی شود. اگر قرار باشد تگرگ را حادثه طبیعی تلقی کنیم، آیا نمی شود ریزش کوه و برخورد سنگ غلتیده از کوه را هم حادثه طبیعی تلقی کنیم و از جبران آن خسارت بپرهیزیم؟

3- در ادامه ماده 3 به صراحت خسارت ها و هزینه های دیگری هم که تحت پوشش است نام برده شده اند و مکمل موضوع برخورد هستند و این موضوع نشان می دهد که تگرگ موضوعی نبوده که مغفول مانده و به آن توجه نشده است. دلیل این ادعا هم مفاد مقدمة ماده 5 است که به صراحت خسارت های ناشی از سیل، زلزله و آتشفشان مستثنی شده است و شرط خلاف آن این است که هر خسارت دیگری حتی اگر حادثه طبیعی تلقی شود به استناد ماده 3 تحت پوشش است.

4- اگر قرار بود حوادث طبیعی مستثنی شوند کافی بود در آیین نامه نوشته شود «خسارت های ناشی از حوادث طبیعی مانند یا از جمله سیل، زلزله و آتشفشان». در این صورت علی رغم اینکه «تگرگ» نام برده نشده است ولی تلقی دیدگاه سوم پذیرقتنی بود.

5- فرض بفرمایید که موضوع چنین خسارتی به دادگاه ارجاع شود. در این صورت چون دادگاه شرایط عمومی را به عنوان قرارداد الحاقی تلقی می کند که بیمه گذاران بدون اینکه بتوانند تغییری در آن ایجاد کنند؛ در صورت استدلال بیمه گر بر اساس دیدگاه دوم و سوم، به یقین با توجه به نص صریح شرایط عمومی، در مورد خسارت ناشی از تگرگ به نفع بیمه گذار رای خواهد داد و صدور پوشش تکمیلی را مغایر مفاد و مقررات آیین نامه 53 تشخیص می دهد.

[بهزاد توژان]

با سلام و احترام

تحلیل جنابعالی کاملا” صحیح و منطقی می‌باشد، سپاس 🙏

[فرهاد عظیمی]

با سلام و عرض ادب

ضمن موافقت با فرمایش جناب آقای الفتی، به نظرم این به ظاهر ابهام (از نظر اینجانب ابهامی نیست و بدون پوشش اضافی هم بیمه گر متعهد پرداخت خسارت ناشی از برخورد تگرگ می باشد) باید سریعاً توسط سندیکای بیمه گران ایران رسیدگی و شفاف سازی شود. تجربه تلخ ارای وحدت رویه ای مثل 781 می تواند در این خصوص نیز تکرار شود. تصور کنید یک روز سیزده به دری که تعداد پرشماری خودرو در محل های غیر مسقف پارک کرده اند تگرگ شدیدی شروع و به خودرو ها آسیب بزند. فکر می کنید بیمه گران توان رد کردن خسارت را داشته باشند؟ گیریم بتوانند رد کنند، با این شرایط اقتصادی کشور و هزینه بالای تعمیرات خودرو و وکلای آگاه تر از قبل به مسائل بیمه ای فکر می کنید بیمه گر در امان خواهد بود؟

ریسک بزرگتری که بیمه گر را تهدید می کند این است که اگر چنین رای ایی به فرض صادر شود، این احتمال هست که عطف به ماسبق ( پیشگرد) شده و بیمه گران متعهد به جبران خسارت های قبل نیز بشوند.

بنابراین پیشنهاد می شود کارگروه بیمه های خودرو سندیکای بیمه گران ایران موضوع را به شور گذاشته و در خصوص تعیین تکلیف آن که می تواند ابلاغ به شرکت های بیمه مبنی بر تحت پوشش بودن آن یا اصلاح شرایط عمومی و حذف از تعهدات بیمه گر اقدام نماید.

[محمدسعید الفتی]

جناب آقای عظیمی . این موضوع به تگرگ ختم نمی شود بلکه بهمن، ریزش کوه، رانش زمین، فرونشست و امثالهم را نیز شامل می شود.

[محمدسعید الفتی]

جناب آقای عظیمی، به مورد دیگری که می خواهم اشاره کنم این است که آیا مستثنا نشدن حوادثی مانند تگرگ و توفان و غیره تهدیدی برای بیمه گر است؟ به احتمال زیاد پاسخ مثبت است. پس چه باید کرد؟ یک راه این است که تلاش کنیم تغییری در آیین نامه به وجود آوریم و این گونه خطرها را از نوع استثنائات قابل خریداری قرار دهیم که مسیر چندان کوتاهی نیست و دست یافتنش آسان نیست. نتیجه اش این می شود که با یک حق بیمه اضافی این گونه خطرها نیز اضافه گردد. هر بیمه گر هوشمندی می تواند هم اکنون چنین محاسباتی را انجام دهد و حق بیمه متناسبی را مطالبه کند و دیگر نیازی نیست که مرتباً شرایط عمومی را تغییر دهد. سهم این رشته از بازار بیمه در کشور در سال 1398 حدود 7/3 در صد و سهم خسارت آن 6/6 درصد و ضریب خسارت آن حدود 63/7 در صد بوده است. این آمار را مقایسه بفرمایید با بیمه شخص ثالث که حدود 34 درصد و بیمه درمان که حدود 22 درصد از سهم بازار را با ضریب خسارت هایی به ترتیب معادل 107 و 85/4 درصد را تشکیل می دهند.

به عبارت دیگر به جای اینکه مشکل را به پیشخوان فروش منتقل کنیم، می شود با درایت حق بیمه متناسب را با توجه به آمارهای هریک از خطرهایی که ممکن است مشمول بیمه بدنه شود؛ محاسبه و عرضه نمود تا از این طریق هم سهم بازار این رشته با رضایتمندی خریداران افزایش یابد و نیز از پیچیدگی و تشریفات امور بیمه نامه کاست. بنابراین مفاد شرایط عمومی بیمه بدنه می تواند فرصت ایجاد کند.

[فرهاد عظیمی]

کاملا درست می فرمایید آقای الفتی ولی مشکلی که در این زمینه با آن روبرو هستیم این است که بیمه گری که در این بازار که اسمش را می گذارم بازار نابالغ بیمه، بیمه گری که درست کار کند کلاهش پس معرکه است.

تصور کنید بیمه گر الف تصمیم بگیرد با محاسبه ریسک پوشش خطراتی امثال تگرگ آن را بیمه کند، پس باید بیمه نامه خود را گرانتر از سایر بیمه گران بفروشد. در نتیجه بخشی از بازار را حداقل در کوتاه مدت از دست می دهد. ضمناً با توجه به روشن نبودن وضعیت این پوشش (آیا خودبخود تحت پوشش است یا اینکه نیاز به پوشش تکمیلی دارد) چنین بیمه گر در معرض اتهام قرار خواهد گرفت که مثلاً برای خطری که پوشش دارد اضافه حق بیمه هم دریافت می کند. هر چند فرمایش جنابعالی ارائه پوشش اضافه نبود.

[محمدسعید الفتی]

جناب آقای عظیمی به نظر من وضعیت این پوشش روشن است نه تنها در مورد تگرگ بلکه در مورد توفان و غیره هم صادق است و بیمه گران نمی بایست از بابت آنها – با وجود شرایط و مقررات این آیین نامه – پوشش تکمیلی عرضه کنند . به قول حقوقی ها «جهل به قانون مسموع نیست»؛ بیایید از سوی دیگری به این موضوع بنگریم. فرض بر این است که بیمه گران با توجه به مفاد آیین نامه شماره 94 نرخ حق بیمه را با لحاظ جمیع کیفیات بیمه نامه ای که می خواهند عرضه نمایند و آن هم با رعایت موازین فنی و بررسی موضوع در کمیته ای که اعضای آن مسؤول فنی آن رشته، اکچوئر داخلی و معاون فنی بررسی و نهایتاً با تأیید و تصویب هیئت مدیره، اجرایی می کنند. بنابراین با چنین فرضی نمی توان گفت که بیمه گران از کیفیات آیین نامه بی اطلاع بوده اند یا هستند و این فرض هم می توان پذیرفت که حق بیمه های جاری با علم به تمام جوانب شرایط آیین نامه تعیین شده است و نمی شود ایرادی از بابت کمبود حق بیمه وارد کرد.

[مصطفی ملکی]

سلام . به نظر من هم بدون داشتن پوششهای اضافی خسارت قابل پرداخت است اگرچه با فرمایش آقای عظیمی و سایر دوستان هم موافقم که میبایست از آیین نامه ابهام زدایی بشود و مفهوم بلایای طبیعی و مصادیق آن شفاف شده و تکلیف بیمه گران مشخص شود اما در وضعیت فعلی و با نوع نگارش موجود پرداخت خسارت بر مبنای پوششهای اصلی گزینه صحیح تر و معقولتری خواهد بود.

[مجید حبیبی]

با سلام و احترام

از ارائه نظرات سپاسگزام

[علی گندم گون]

با سلام خدمت اساتید و همکاران گرامی

موضوع فوق با کمی پیجیدگی بیشتر هم قابل بحث می باشد. لطفا دوستان در اینخصوص هم اظهار نظر بفرمایند

خودرویی حین عبور از جاده با آب راهه ای مواجه شده و با توجه به عمق نه چندان زیاد قصد عبور مینماید که با توجه به نوع خودرو و داشتن توربوشارژ و دریچه های مکش هوا در دو سمت خودرو آب وارد سیستم موتور خودرو شده و آسیب سنگینی به بخش موتوری خودرو وارد می نماید . با توجه به تعاریف ماده 3 آیین نامه 53 آیا می توان این حادثه را برخورد با جسم در نظر گرفت ؟ آیا آب موجود در جاده جسم محسوب میشود و اصولا این خسارت از نظر دوستان از محل پوشش خطرات اصلی قابل پرداخت می باشد .

شایان ذکر است این حادثه مورد واقعی بوده و دارای پرونده اعلام خسارت می باشد .

[جواد عبداله پور]

سلام

از بابت این گفتمان ممنونم استاد گرامی جناب آقای حبیبی که افتخار شاگردی شما را در بیمه نوین داشتم. برایم آموزنده بود. بازم ممنون