[محمدسعید الفتی]

استدلال سرکار خانم ریحانه عظیمی سجادی مبنی بر منظور کردن مبلغ 100 ریال به عنوان ارزش موجودی در فروردین ماه در جدول محاسبه حق بیمه قطعی در پایان بیمه نامه کاملاً صحیح است و اصول کار بیمه گری و مفاد شرط پیوست ارسال شده نیز گویای صحت نظر ایشان است. به مطالبی که ایشان مطرح کرده اند می توان نکات زیر هم اضافه کرد:

1- شرط ضمنی بیمه موجودی انبار به صورت اظهار نامه ای این است که در سال های گذشته یا حداقل در یک سال قبل از تاریخ صدور بیمه نامه، حداکثر موجودی بیمه گذار بیش از مبلغ 100 ریال نبوده باشد.

2- بیمه گذار با علم به اینکه ارزش موجودی انبارش از 100 ریال بیشتر نمی شود، مبلغ مذکور را اظهار کرده است و می داند که اگر خسارتی واقع شود و ثابت شود که ارزش موجودی بیش از 100 ريال بوده، متحمل کم بیمه گی است و جبران مابقی خسارت به عهده خودش است و بخش نامه شماره 1505 مورخ 3/2/1379بیمه مرکزی مؤید اعمال قاعده نسبی سرمایه در این خصوص است.

از دیگر سوی، اگر بیمه گر مبلغ 120 ریال را برای فروردین لحاظ کند و خسارتی تا قبل از تاریخ اظهار بیمه گذار واقع شده باشد، بیمه گر نمی تواند خسارت را بدون اعمال قاعده نسبی محاسبه نماید چون خلاف اصول بیمه گری و حتی مفاد شرایط پیوست ارسالی است و از طرف دیگر بیمه گذار هم حق بیمه اضافی بابت تعهدی که بیمه گر ندارد پرداخت کرده است با فرض اینکه بیمه گذار بدون قصد تقلب اظهار غلط کرده باشد.

3- منظور از بیمه کردن به شکل اظهار نامه ای ایجاد تعادل بین حق بیمه قابل دریافت از بیمه گذار و تعهد بیمه گر است ، ضمن اینکه بیمه گذار از کفایت سرمایه بیمه با توجه به نوسانات مقدار یا ارزش موجودی خود اطمینان حاصل می کند و حق بیمه ای متناسب با آن نوسانات را می پردازد.

4- در بند 1 شرایط پیوست اظهارنامه ای نوشته شده « موجودي بيمه شده بند1 بيمه نامه ، حداکثر به مبلغ مندرج در بيمه نامه ،بيمه گرديده است »؛ یعنی حد تعهد بیمه گر مشخص شده است، و در ادامه آمده است « هرگاه مبلغ موجودي فوق الذکر، از مبلغ بيمه شده مندرج در بيمه نامه بيشتر شود …» بیمه گذار ملزم به اظهار و تعهد بیمه گر نسبت به آن مقدار افزایش،مشروط به پرداخت حق بیمه اضافی است. بنابراین با مقادیر مذکور در پرسش، تعهد بیمه گر تا قبل از 10/02/1399 همان 100 ریال و بعد از صدور الحاقیه و پرداخت حق بیمه ای اضافی که به صورت روز شمار تا تاریخ انقضای بیمه نامه محاسبه می شود تعهد بیمه گر از تاریخ صدور الحاقیه به بعد مبلغ 120 ریال خواهد بود.

5- منظور از اینکه ابتدا حق بیمه موقتی تعیین و بعد از پایان دوره اعتبار بیمه نامه، حق بیمه قطعی محاسبه می شود، دلیلی است که در بند 3 بالا گفته شد . به علاوه، همانطور که در شرایط پیوست هم نوشته شده برای حق بیمه قطعی حداقل حدی تعیین شده است (67% ؟) ولی اگر مبلغ حق بیمه قطعی بیش از حق بیمه موقت گردد، بیمه گذار ملزم به پرداخت مابه التفاوت است.