پاسخ به: فلسفه استثنائات

[محمدسعید الفتی]

نکات زیر در ادامه بحث استثنائات به ذهنم آمد که در میان می گذارم و مشتاق مشاهده دیدگاه های دیگر هستم :

الف) کلیات:

1 – برخی استثنائات منطقی و خلاف ذات بیمه است و پوشش داده نمی شوند مانند:

– کارهای خلاف قانونی

– عمد بیمه گذار

2 – پرهیز از انتخاب نامساعد ریسک و یا بیمه گذار. در این مورد می توان به رفتار غیر اخلاقی و یا رفتار از روی بی مبالاتی برخی بیمه گذاران اشاره کرد.

3- مواردی برای معقول و منصفانه نگهداشتن حق بیمه و حذف پرداخت خسارت های بزرگ به تعدادی انگشت شمار از بیمه گذارانی است که در معرض ریسک حوادث غیر معمول و گاه فاجعه بار هستند. به این معنی که به دلیل پرداخت خسارت کلان به تعداد اندکی از بیمه گذاران موجبات افزایش حق بیمه برای همه را فراهم آورد. چاره کار تعیین شرایط ويژه مثلاً محدود کردن مبلغ خسارت و دریافت حق بیمه اضافی است از بیمه گذارانی که در معرض چنین ریسک هایی باشند. که مثال های آن را در شرایط عمومی رشته های مختلف می توان مشاهده نمود.

4- خسارت ممکن است ناشی از حادثه یا ریسک بیمه پذیر نباشد؛ مانند خسارت ناشی از فعالیت تجاری که موجب ورشکستگی شود.

ب) آیا استثنا فقط در بخش استثنائات شرایط عمومی نوشته می شود؟

پاسخ منفی است. استثنا فقط محدود به بخش استثنائات نمی شود:

– عنوان بیمه نامه (به دلیل تفسیری که از موضوع بیمه بر اساس ماده 4 قانون بیمه است، عنوان بیمه نامه را استفاده کرده­ام): مثلاً در بیمه نامه آتش سوزی که صاعقه و انفجار را پوشش می دهد، بیمه باربری را اضافه نمی کنند یا اینکه بهتر بگوئیم استثنا است چون بیمه نامه مستقل دیگری برای باربری وجود دارد. به عبارت دیگر برای یک استثنا ممکن است بیمه نامه دیگری وجودداشته باشد.

– بخش تعاریف: ممکن است در تعاریف منظور از هر عنوان یا واژه ای محدود به شرحی شود که در مقابل آن عنوان و واژه نوشته می شود و مفاهیم دیگر آنها در نظر گرفته نشود.

– بخش شرایط عمومی ، خصوصی، پیوست و یا کلوزها: ممکن است استثنایی در یکی از شروط مندرج در شرایط عمومی و یا خصوصی غیر نوشته شود. مثلاً قلمرو شمول پوشش بیمه که در داخل کشور باشد.

– الحاقیه: بسته به مورد ممکن است استثنائاتی علاوه بر موارد بالا در یک الحاقیه نوشته شود.

ج ) جمع بندی:

به غیر از بحث کار خلاف قانون و عمد بیمه گذار؛ دلایل منظور کردن استثنائات را می توان به شرح زیر دسته بندی کرد:

– ریسک را بتوان در بینعپه نامه دیگری بهتر پوشش داد.

– خسارت ناشی از حادثه ای که ببار می آید از لحاظ ماهیت و طبیعت حادثه فاجعه بار باشد.

– خسارت جنبه حادثه نداشته و غیر قابل پیش بینی نباشد. (بحث احتمالات).

– ریسک از نظر بیمه گر قابل پوشش باشد ولی با شرایط ويژه و حق بیمه اضافی.

– استثنا به منظور کنترل مبلغ خسارت باشد .

– خسارت از نوع ریسک های تجاری نباشد.