پاسخ به: موضع گیری قوانین و مراجع قضائی و بیمه در قبال خسارت معنوی

[محمدسعید الفتی]

البته مطلبی را که جناب آقای عظیمی مطرح فرموده اند در حد یک پژوهش است و نیازمند مطالعه ، صرف وقت وهزینه. شاید در اینجا به همین مختصر بتوان بسنده کرد که:

1- گویا تعریف واحدی از خسارت معنوی موجود نیست و حقوق دانان تعاریف مختلفی مطرح کرده اند. از جمله اینکه خسارت معنوی در مورد شخص حقیقی عبارت است از لطمه روحی و روانی ناشی از صدمه جسمی که به او وارد شده یا لطمه روحی و روانی که ناشی از صدمه جسمی نباشد مثل تجدید چاپ کتاب بدون اجازه مؤلف، افترا یا افشای سوابق پزشکی و غیره. در مورد اشخاص حقوقی می شود خسارت معنوی را سوء استفاده رقبا از نام ، برند و یا محصول یک شرکت تلقی نمود. حتی در مورد خسارت معنوی، برخی عدم النفع هم مشمول خسارت معنوی می دانند.

2- حقوق دانان معتقدند که خسارت معنوی در قوانین ایران به نوعی پذیرفته شده است و به اصل ۱۷۱ قانون اساسی و مواد ۱ و ۲ و ۹ و ۱۰ قانون مسئولیت مدنی و ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره ۱ آن و قانون مجازات اسلامی استناد می کنند.

3- در مورد اینکه مراجع قضایی چه موضعی در خصوص خسارت معنوی دارند، انگار آرای مختلفی وجود دارد که قابل جستجو از طریق اینترنت هم هست.

4- اینکه در بیمه های مسئولیت در ایران جبران خسارت معنوی بیمه می شوند به صراحت نمی توان پاسخ داد و شاید با احتیاط باید پاسخ منفی داد. در هر حال بیمه فقط آن بخش از خسارت معنوی را می تواند جبران کند که جنبه مادی و قابل تقویم به ریال باشد. به علاوه اینکه موضوع بیمه باید به دقت تعریف شود و تعیین حق بیمه هم از مباحث بسیار مهم آن است.

امید که همراهان علاقمند در شاب دانسته های بیشتری بر این پرسش جناب اقای عظیمی بیافزیند.