معنی کلمه "تهاجم" و "هجوم" در متون بیمه ای

[ریحانه عظیمی سجادی]

با سلام خدمت کلیه همکاران

اگرچه کلمه تهاجم یا هجوم در شرایط مخصوص خطر آشوب در رشته آتش سوزی به کار نرفته است، اما نکته ای که به نظر من در اینجا اتفاق افتاده است چیزی شبیه این موضوع است: فرض کنید در یکی از بیمه نامه های کشورهای خارجی نوشته شود پرداخت خسارت سرقت با شکست حرز در صورتی که در “”شب”” رخ دهد، قابل پرداخت نیست. در اینجا قانون گذار (در کشور خارجی) منظور خود از شب را توضیح نداده است، زیرا این تعریف قبلا در یکی از کیس های حقوقی مشخص شده است. حال قانونگذار در ایران بدون توجه به این زمینه؛ صرفا خسارت رخ داده در “شب” را استثناء می کند و لذا ما هیچ دیدی از معنای “شب” نداریم. بنابراین برای فهم این موضوع به نظرم اشتباه است که به دنبال معنای لغت شب در واژه نامه بگردیم، بلکه باید معنای حقوقی آن را بدانیم. قطعا تعریفی برای INVASION وجود دارد، اما این احتمال نیز وجود دارد که قضات مختلف مصادیق متفاوتی برای این واژه در نظر گرفته باشند و این کار را می تواند دشوار کند. بنابراین در ایران نیز یا باید نظیر نظام کامن لا،به دنبال پرونده های خسارتی رخ داده در گذشته باشیم تا ببینیم گذشتگان ما با تفسیر این واژه چطور برخورد کرده اند، و یا از قانون گذار بخواهیم که تعریف خود از آن را کامل بیان دارد که هر دو راه پیچیدگی های خاص خود را خواهد داشت.

[سید اکبر احقاقی]

مستحضرید بند 1 ماده 6 آیین نامه 53 بیمه نامه بدنه اتومبیل(خسارت هاي ناشي از جنگ ، شورش ، اعتصاب و يا تهاجم) خسارت های غیر قابل جبران را توضیح می دهد. با این توضیح نکات ذیل عرض می گردد.

1- تعریف جنگ بطور کلی یک کنش دوطرفه یا چند طرفه است .

2- تهاجم یک کنش یک طرفه است. تهاجم را می توان از لحاظ فردی و یا گروهی باشد و یا از لحاظ جغرافیا حداقل به دو دسته داخلی و (خارجی)برون مرزی تقسیم بندی نمود.

3- چارچوب حقوقی یک محصول یا خدمت تابع ضوابط و آیین نامه های تعریف شده آن می باشد.

4- فارغ از انتظارات متفاوت بیمه گزاران در صورتی که برای محصول یا خدمت ضوابط مشخص و روشن تعریف نشود در صورت بروز اختلاف، موضوع با ارجاع به داوری و براساس آیین دادرسی مدنی توسط دستگاه قضایی رسیدگی می شود.

5- بسیاری از لغات و اصطلاحات در شرایط عمومی بیمه بدنه اتومبیل تعریف نشده است . به نظر میرسد تدوین کنندگان آیین نامه تلاش نموده اند چارچوب های کلی را بیان نمایند تا هر شرکت بیمه آزادنه براساس شرایط مدظر خود چارچوب بیمه نامه را از طریق شرایط خصوصی و شرایط پیوست ترسیم نمایند.

6- امکان برداشت های متفاوت از لغات و اصلاحات وجود دارد براین اساس جهت رفع ابهام ضروری است در شرایط خصوصی موارد اختلافی به روشنی در بیمه نامه تعریف شود.

7- درحال حاضردر صورتی که در شرایط خصوصی چارچوب تعهدات بیمه نامه تعریف نشود شرکت بیمه با توجه به شرایط عمومی ملزم به پرداخت می باشد و در صورت عدم پرداخت خسارت با شکایت بیمه گزار تعیین و تکلیف خسارت براساس نظر مرجع قضایی خواهد بود.

باتوجه به موارد فوق به نظر میرسد برآیند تهاجم هرنوع صدمه وارده به وسیله نقلیه از سوی شخص یا اشخاص ثالث را در بر می گیرد بنابراین بهتر است در شرایط خصوصی برای تهاجم چارچوب مناسبی تعریف شود به عنوان نمونه در بیمه ملت برای این منظور عبارت ذیل درنظر گرفته شده است:

“کلیه خسارت ­های ناشی از هرگونه تخریب وسیله ­نقلیه توسط شخص ­ثالث(به­ استثنای خسارت ­های تحت پوشش­ تکمیلی رنگ-اسید) و همچنین خسارت­ های­ ناشی­ از نزاع­ و­ اعمال مغرضانه، خارج از تعهدات بیمه­ گر می­باشد.”

[محمد زارعی]

سلام

در نظرات ارائه شده توسط همکاران محترم، مفهوم تهاجم با توجه به نگاه فرامتنی و ارجاع به تعاریف ارائه شده در متون خارجی و همچنین شرایط عمومی رشته های مختلف بیمه ای بررسی شده و همچنین به معنای لغوی کلمه تهاجم هم پرداخته شده است. در کنار این توضیحات راهگشا، می توانیم متن آیین نامه 53 که منشاء مناقشه قرار گرفته را از منظر نقد ادبی و لغوی و با تمرکز بر محور هم نشینی کلمات هم بررسی کنیم.

در این متن از مجموعه کلماتی که در موارد مشابه به عنوان خسارت های غیر قابل جبران در نظر گرفته می شود صرفا به چهار مورد ” جنگ، شورش، اعتصاب و یا تهاجم ” اشاره شده و دو کلمه جنگ و شورش و همنشینی کلمه تهاجم در این بافتار می تواند نقش کلیدی در دریافت مفهوم تهاجم داشته باشد. جنگ ناشی از تخاصم دو منبع قدرت و اقتدار است اما شورش، نافرمانی و سرپیچی بر علیه منبع قدرت و اقتدار است این اقتدار می تواند اقتدار پدر نسبت به فرزندان و یا اقتدار کارفرما نسبت به کارگران و یا اقتدار حکومت نسبت به مردم باشد. شورش وجهه ی مثبت و ایجابی و فعال دارد بر خلاف اعتصاب که آن هم نوعی سرپیچی از اقتدار است اما با وجهه منفی، سلبی و منفعل. نکته لازم به ذکر این است که تهاجم با همه کلمات ذکر شده در متن در پیوند است حتی اعتصاب نیز نوعی حمله به منافع کارفرما و حکومت با توسل به ترک فعل است. اما این که کلمه تهاجم پس از کلمه جنگ و یا شورش ذکر نشده می تواند واجد بار معنایی باشد. اگر تهاجم پس از کلمه جنگ ذکر شده بود چیرگی و مهابت مفهوم جنگ می توانست مفهوم تهاجم را به سمت درگیری فیزیکی شدید و گسترده سوق دهد از سوی دیگر قرار گرفتن کلمه تهاجم در مجاورت کلمه شورش نیز می توانست بار معنایی تهاجم را به شورش منحرف کند. اما همان گونه که در متن می بینیم کلمه تهاجم به طور مستقل و پس از کلمه اعتصاب که فاقد بار ایجابی است قرار گرفته لذا به نظر می رسد دامنه مفهوم تهاجم در این متن مقید به هیچ قیدی نگردیده و شاید به واسطه همین اطلاق، مقنن از ذکر سایر کلمات متداول نظیر بلوا، نزاع، انقلاب و … که متضمن نوعی تهاجم است صرف نظر کرده است.

در کنار تفسیر ادبی و لغوی متن ، از منظر مبانی فقهی و حقوقی نیز می توان به قاعده اصالت الاطلاق استناد نمود و مقید نشدن کلمه تهاجم به هیچ گونه قیدی را حاکی از اراده مققن در خصوص شمول کلیه مصادیق تهاجم در ذیل خسارات غیرقابل جبران دانست.

البته تفسیر عناوین در متن قانون موضوعی دیگر است و تطبیق این عناوین بر مصادیق بحثی دیگر و به نظر می رسد محل نزاع هم همینجاست یعنی در این مورد به خصوص اینکه تشخیص دهیم عمل چند نفر در در حمله به بیمه گذار و وارد کردن خسارت به خودروی وی مصداق تهاجم هست یا خیر. شاید توجه به قصد و هدف مهاجمین راهگشا باشد و در مواردی که هدف مهاجمین اقدام به سرقت خودروی بیمه گذار است می توان پوششی را طراحی و اجرا نمود که خطر سرقت به عنف را نیز تحت پوشش قراردهد و یا دامنه پوشش سرقت درجا را به نحوی گسترش دهیم که خسارت های مرتبط با بحث را شامل شود.

[مصطفی ملکی]

سلام

نوع نگارش قانون باعث ایجاد ابهام شده است . جنگ ، شورش و اعتصاب که قبل از تهاجم ذکرشده دارای بار معنایی خاص منشا گرفته از یک حالت همگانی و عمومی است و این بار معنایی به صورت منطقی به کلمه تهاجم هم سرایت میکند .در حالی که اگر کمی دقیقتر نگاه کنیم در صورتی که این تفاقات را ناشی از یک قوه قهریه بزرگتر از فرد بدانیم تهاجم و جنگ یک معنی میدهند و نیازی به ذکر دوگانه آن نیست .هر کدام از این تفاسیر موافقان و مخالفان زیادی دارد و برخی پرونده هایی هم که به مراجع قضایی ارجاع شده با آرای متفاوتی روبرو شده است .به نظر میرسد همانطور که دوستان اشاره کردند نهاد ناظر و سندیکا در این مبحث و به طور کلی همه موارد دارای ابهام وارد شده و نوعی یکپارچگی ایجاد نمایند .

[علی سلطانی]

با سلام.
از نظرات دوستان استفاده کردم؛ چند نکته را هم بنده اضافه میکنم.
1- تعریف فراگیر و جامعی از ریسک‌های سیاسی که این کلمه (invasion) هم در این مجموعه تعریف می‌شود وجود ندارد. این کلمات با ذکر مصادیق و کلمات معادل و مترادف تعریف می‌شوند.
2- دامنه و مقیاسی برای تعریف این کلمات وجود ندارد و تعریف این کلمات شناور است. برای مثال دقیقا در چه مرحله‌ای ناآرامی تبدیل به اعتصاب می‌شود و در چه مرحله‌ای اعتصاب به شورش؟
3- توافق جامع و مورد قبولی وجود ندارد که کدام نهاد یا مرجع وقوع این ریسک‌ها را تایید نماید.

4- ترمینولوژی‌های متفاوت بسته به سیستم قضایی که آن را بررسی می‌کند معانی متفاوتی خواهد داشت؛ به عنوان مثال دو مفهوم خلع ید یا سلب مالکیت را در نظر بگیرید. بنابراین لازم است تفسیر سیستم قضایی و پرونده‌های مشابه در این موضوع بررسی شوند.
5- ریسک‌های سیاسی با تمرکز بر روی دو موضوع به پنج گروه متفاوت تقسیم میشوند. موضوع اول فرد یا گروهی که این عمل را انجام میدهد و موضوع دوم انگیزه از انجام این عمل. در گروه اول که کلمه (invasion) هم در این گروه قرار میگیرد این دو موضوع به شکل زیر تعریف می‌شوند:
الف) فرد انجام دهنده: 2 یا چند ایالت/استان/گروه
ب) انگیزه: گسترش قدرت یا تحکیم آن

همانطور که اشاره شد واژه‌هایی هستند که این گروه را تعریف می‌کنند مثل:

warlike operation, civil war, act of foreign army, hostilities
6- چهار گروه دیگر افراد متفاوتِ درگیر و انگیزه‌های متفاوتی دارند که میتواند با جزئیات بیشتر بررسی شوند.

نتیجه: با توجه به واژه‌های پوشش ارائه شده و استثنائات آن و همینطور رویه تفسیر این واژه‌ها در سیستم قضایی نتیجه یک کیس میتواند متفاوت باشد. بنده اطلاعی از این تفسیر این کلمه در شرایط عمومی بیمه‌نامه‌های اتومبیل و مهندسی در سیستم قضایی کشور ندارم.

[امیرحسین خداپناهی]

با سلام واحترام

بنده نیز به نظر جناب آقای استاد رحیمی و آقای ملکی موافق هستم و به نظرم اینکه بخواهیم تهاجم را صرفا یک حمله خارجی آن هم توسط شخص یا اشخاص نظامی بدانیم خیلی منطقی به نظر نمی رسد چراکه اگر قانون گذار چنین قصد و منظوی داشت صرفا کلمه جنگ این مفهوم را رسانیده و اینهمه ابهام نیز ایجاد نمی کرد پس زمانی که چند کلمه به ظاهر مشابه(جنگ ، شورش ، اعتصاب و یا تهاجم) را به کار می برد قطعا به دنبال محدودیتی بیشتر از حمله های نظامی و عوامل خارجی می باشد.

تهاجم از مصدر همه به معنای تاخت و تاز و هجوم می باشد این هجوم به صورت مقهور توسط عوامل داخلی و یاخارجی صورت خواهد پذیرفت که در نهایت مبدل به پیدایش جنگ، آشوب، شورش و بلوا و … خواهد شد .

همانگونه که مستحضر می باشید بند 1 از ماده 6 آیین نامه 53 شورای عالی بیمه (شرایط عمومی بیمه نامه های بدنه) چنین اذعان میدارد :

ماده6 – خسارت های غیر قابل جبران
در موارد زیر جبران خسارت در تعهد بیمه گر نخواهد بود:

خسارت های ناشی از جنگ ، شورش ، اعتصاب و یا تهاجم.

خسارت های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از انفجارهای هسته ای.

خسارت هایی که عمداً توسط بیمه گزار ، ذی نفع و یا راننده موضوع بیمه به آن وارد می شود.

خسارت های وارده به موضوع بیمه حین گریز از تعقیب مقامات انتظامی مگر آنکه عمل گریز توسط متصرفین غیر قانونی باشد.

در صورتی که راننده موضوع بیمه هنگام وقوع حادثه فاقد گواهینامه رانندگی باشد یا گواهینامه رانندگی وی باطل شده باشد و یا مطابق مقررات راهنمایی و رانندگی گواهینامه راننده برای رانندگی موضوع بیمه متناسب نباشد.اتمام اعتبار گواهینامه در حکم بطلان آن نیست.

خسارت های ناشی از حوادثی که طبق گزارش مقامات ذی صلاح به علت مصرف مشروبات الکلی و یا استعمال مواد مخدر یا روان گردان توسط راننده موضوع بیمه بوجود آمده باشد.

خسارت ناشی از بکسل کردن وسیله نقلیه دیگر مگر آنکه موضوع بیمه مخصوص و مجاز به انجام این کار باشد و اصول و مقررات ایمنی را رعایت کرده باشد.

خسارت های وارده به وسایل و دستگاههای الکتریکی و الکترونیکی موضوع بیمه در صورتی که ناشی از نقص و خرابی در کارکرد آنها باشد خسارت هایی که به علت حمل بار بیش از حد مجاز توسط موضوع بیمه به آن وارد شود.

با کمی دقت می توان فهمید که ریشه تمامی آن موارد اغتشاش و هنجار شکنی می باشد. هنجار شکنی یا همان ناهنجاری توسط عوامل داخلی و یا خارجی به وجود می آید که عامل مذکور معلول همکاری گروهی می باشد که شناخته شده نیستند .

پس در اینگونه موارد (مثلا سال1388) خسارت به وقوع پیوسته دارای عامل شناخته شده می باشد اما مقصر شناخته شده ندارد . چرا که عامل شناخته شده متشکل از افرادی ناشناس می باشد که با یک هدف مشترک علت وقوق معلولی خاص گردیده اند .

به بیان ساده تر وقتی گروهی از مردم به هدفی مشترک به خیابان ها ریخته و خواستار چیزی می شوند، همگی با عنوان دسته ی راهپیمایان و یا شورشیان شناخته می شوند لاکن هر یک از ایشان به تنهایی قابل تمیز و واخواهی نیستند یعنی نمی توان عامل وقوع حادثه را به عنوان شخصی حقیقی و یا حقوقی نسبت داده و بازخواهی نمود.

با توجه به موارد فوق الذکر در صورتی که یک شخص حقیقی یا حقوقی شناخته شده با هر علتی مسبب ایجاد خسارت باشد، بنا بر این حادثه مقصر شناخته شده خواهد داشت و شرکت بیمه میتواند مطابق با ماده 14 قانون مذکور به شرح ذیل نسبت به پرداخت خسارت اقدام و در نهایت جهت بازیافت به مقصر حادثه رجوع نماید.

ماده 14 – انتقال حقوق بیمه گزار به بیمه گر
بیمه گر در حدودی که خسارت وارده را قبول یا پرداخت می کند در مقابل اشخاصی که مسئول وقوع حادثه یا خسارت هستند قائم مقام بیمه گزار خواهد بود و بیمه گزار موظف است از هر عملی که اقدام بیمه گر را علیه مسئول خسارت مشکل و یا نا مقدور می سازد خودداری نماید. در غیر این صورت بیمه گر می تواند خسارت را پرداخت نکند یا در صورت پرداخت خسارت، حق استرداد آن را ازبیمه گزار خواهد داشت.

علیهذا با توجه به موارد مذکور اگر شخص یا اشخاص مشخص در وقوع این خسارت دخالت داشته و قابل شناسایی باشند خسارت قابل پرداخت و سپس مطابق باماده 14 قابل ریکاوری می باشد.

[عاطفه قمى]

در مورد واژه :

به نظر من وقتى يك رشته كلمه پشت سر هم مياد معنا رو كامل ميكنه؛ جنگ، شورش، اعتصاب (هر دو حالت داخل و خارج رو شامل ميشه)؛ پس هجوم هم ميتونه هر دو حالت حملات داخلى و خارجى رو داشته باشه.

در مورد معنا و تفسير دقيق واژه :

به نظر من موضوع به شركت هاى بيمه مربوط نيست كه نياز باشه تعريف مشخصى ارائه داد. بلكه به قانون كشور برميگرده؛ در واقع فكر ميكنم تو اين شرايط بايد قوه هاى تصميم گيرنده مثلا نيروى انتظامى تاييد به خسارت ناشى از مثلا هجوم و شورش بدند و اينكه اونا چه تعريفى داشته باشند مشخص نيست. چون به هر حال دولت اين واژه رو بر مبناى شرايط و اقتضاى خودش به كار ميبره. مثلا در مثال قمه كه فكر ميكنم جناب آقاى عظيمى مطرح كردند، من فكر ميكنم به راحتى قابليت پرداخت داره (گرچه نوعى تهاجم هست ولى مقياس اون تعريف شده و مشخصه) ؛ اما مثلا ابان سال گذشته خير .

[حمید علیجانی]

با سلام خدمت همکاران محترم،

با در نظر گرفتن این که الزاماً واژگان دارای یک معنا نبوده و بسته به کاربرد آنها در متن ممکن است هدف نگارنده صرفاً معنای بخصوصی از آن واژه باشد به همین جهت به منظور جلوگیری از هر گونه اختلاف نظر در معنای واژگان مرسوم است که در ابتدای قوانین، مقررات، معاهدات و شرایط بیمه نامه ها بخشی تحت عنوان “تعاریف” قرار داده می شود که در این بخش واژگان کلیدی که در بر گیرنده معانی مختلف بوده بطور اختصاصی توسط نویسندگان تعریف می شود.

بدیهی است در صورتی که برای یک واژه معانی مختلفی متصور باشد در ابتدا می بایست به این بخش رجوع نمود. اما در صورتی که در این بخش تعریفی نشده باشد. بسته به این که فرد تفسیر کننده چه کسی باشد فرآیند تفسیر متفاوت است. به عنوان نمونه اگر بین بیمه گذار و بیمه گر در تفسیر واژه تهاجم اختلاف نظری باشد به نظر می رسد بیمه گذار مستند به ماده 14 آیین نامه شماره 71 شورای عالی بیمه واژه مربوطه را آن گونه که خود برداشت می نماید تفسیر خواهد نمود. لیکن در صورتی که موضوع صرفاً یک بحث علمی برای تفسیر واژه باشد یا اصولاً در قوانین محل عقد قرارداد رویه ای برای تفسیر تعریف نشده باشد، معمولاً از قواعد عمومی تفسیر استفاده می شود که در این متن بنا به تبیین آنها را ندارم و فقط به این موضوع اکتفا می نمایم که اولین قدم تفسیر کلمات، آن است مردم عادی یا عامه مردم مستند به فرهنگ لغت عمومی همچون فرهنگ چه استنباط و تعریفی از آن واژه دارند که در مورد واژه تهاجم تیز در این خصوص دوستان محترم هر یک با معرفی فرهنگ لغتی اعم از عمومی و اختصاصی تعریفی از آن عنوان نمودند که علیرغم تفاوت های شکلی، هر کدام در جای خود صحیح می باشند و فقط می توان چنین استنباط نمود که بسته به مرجع مربوطه این کلمه دارای معانی مختلفی است. با در نظر گرفتن این که اکثر شرایط بیمه نامه ها در ایران دقیقا منطبق با شرایط بیمه ها در بازار لندن یا برداشتی از آن است و با فرض این که لغت تهاجم معادل واژه انگلیسی invasion باشد، با رویکرد بیمه بدنه هواپیما به عنوان یک وسیله نقلیه همچون خودرو این واژه را بطور مختصر تفسیر می نمایم. واژه invasion در معنای عمومی آن مستند به پروند حقوقی Kuwait Airways Corp v Kuwait Ins Co [1999] عبارتست از حمله از سوی یک ارتش مهاجم به یک کشور است اما باید در نظر داشت که این معنای عمومی همواره به سادگی که تعریف شد نمی توان هر تهاجمی خارجی را از مصادق invasion دانست و در صورتی که دوستانی علاقمند باشند تا پرونده های پیچیده حقوقی را مطالعه نمایند می توانند به پرونده حقوقیEg Spinney’s (1948) Ltd v Royallns Co Ltd [1980] مراجعه نمایند.

ممکن است چنین تفسیر شود
که نگارندگان شرایط عمومی بیمه بدنه در ایران منظورشان تهاجم خارجی و یا نظامی
نباشد. در این خصوص به نظر می رسد در ترتیب نگارش این واژه در متن شرایط عمومی
توجه کافی معمول نشده است زیرا که تقریباً در تمامی کلوز های بیمه ای بازار لندن
حتی در مورد بیمه بدنه اتومبیل و همچنین کلوز های مهندسی شرکت مونیخ ری، کلمه
تهاجم بعد از کلمه جنگ قرار گرفته است. لذا در صورتی که فرض صحیح نبودن ترتیب
کلمات را ملاک تفسیر این واژه قرار دهیم مستند به قاعده تفسیر Ejusdem generis rule می توانیم نتیجه بگیریم که واژه تهاجم همسو با سایر واژگان صرفاً اشاره به
تهاجم ارتش مهاجم خارجی دارد.

[سید اکبر احقاقی]

بنظر اینجانب اگر قرار باشد تعاریف و ابعاد شرایط عمومی مفصل و مشروح باشد ساختار واقعی خود را از دست می دهد اینکه شرایط عمومی بیمه نامه محل اشکال است شکی در آن نیست اما قرار نیست شرایط عمومی از بیان کلیات به بیان جزییات تغییر ماهیت دهد . بیان جزییات وظیفه بیمه گر بوده که این مهم با شرایط خصوصی و شرایط پیوست محقق میگردد اینکه در بیمه نامه ها شرایط خصوص نقش پر رنگی ندارد به ماهیت شرایط عمومی بر نمی گردد. بهتر است یک چاچوب استاندارد توسط نهاد ناظر صنعت بیمه برای قوانین و آیین نامه ها تعریف شود و پس از آن کلیه ضوابط و آیین نامه ها با آن تطبیق داده شده و پیشنهاد اصلاح ارایه شود.

[صمد فخاری همت]

با سلام واحترام

به منظور درک صحیح هر موضوع لازم است که ابتدا واژه ها به درستی تعریف تا منجر به تفسیر های متفاوت نگردد در ابتدای این بحث تعریف لغوی این دو کلمه توسط اساتید محترم بیان شد در راستای تکمیل تعریف این دو کلمه یعنی تهاجم وهجوم باید گفت که هر دو کلمه ریشه عربی دارند و اسم مصدر هستند، اسم مصدر در زبان فارسی به این معنی است که زبان و شخص و شمارش آن معلوم نیست بیشتر اسم مصدر ها در زبان فارسی دارای دو مصدر ماضی و مضارع هستند که دقیقاً این دو کلمه تهاجم وهجوم دو مصدر ماضی(گذشته) و مضارع(حال) می باشند و می توان نتیجه گرفت که تهاجم به معنای تاخت و تاز(که خود این کلمه اسم مصدر با واو عطف می باشد )، حمله ، شبیخون ، هجوم ، حمله کردن و هجوم بردن است که با همدیگر مترادف می باشند.

از آنجا که در آیین نامه شماره 53 ماده 6 خسارت های غیر قابل جبران در بند یک به تهاجم اشاره شده است .

می توان به نکات ذیل اشاره نمود :

1-با توجه به اشاره خسارت های ناشی از جنگ ،شورش، اعتصاب و یا تهاجم در این بند منظور قانون گذاراز تهاجم این بوده است خسارت های ناشی از جنگ و شورش و اعتصاب بر اثر تهاجم یا هجوم بر اثر یک اقدام گروهی می باشد که اساساً بیمه گذاررا از مواجه شدن با ریسک آن که از یک فضای نمونه غیر تصادفی می باشد دور نگه میدارد.

دراین بند تهاجم مبتنی بر ریسک های فضای نمونه غیر تصادفی (غیر قابل شمارش) مد نظر بوده و فضای نمونه تصادفی(قابل شمارش) شامل آن نخواهد شد.

در نتیجه گیری در این مورد می توان با چند مثال به این موضوع پرداخت:

1-آیا در هجوم سارق یا سارقین به راننده و سرقت اتومبیل خسارت آن پرداخت خواهد شد؟

*با توجه به هجوم سارق و سرقت اتومبیل فضای نمونه تصادفی بوده و خسارت قابل پرداخت خواهد بود .

2-باهجوم یک شخص ناشناس و تخریب خودرو با تبرآیا خسارت جزء موارد غیرقابل جبران می باشد؟

نتیجه گیری :

بسیاری از خسارت ها منشاء آن تهاجم یا هجوم می باشد مانند هجوم به خودرو و شکستن شیشه های آن ،هجوم به خودرو و تخریب آن ،هجوم به خودرو و پاشیدن اسید بروی آن ، پس ابتدا باید بررسی کرد که در کدام فضای نمونه(تصادفی و غیر تصادفی) قرار داشته و سپس در مورد پرداخت یا غیر قابل جبران بودن آن تصمیم گیری نمود.

[محمدسعید الفتی]

معنی کلمه “تهاجم” و “هجوم” در متون بیمه ای

با تقدیم سلام و احترام

از مطالعه پاسخ های ارزشمندی که در باب پرسش جناب آقای آرام فر داده شده است بهره مند شدم و این گونه برداشت کردم که برخی با معنی «محدود» یا به اصطلاحی حقوق دانان «مضیق» واژه و برخی با معنی «وسیع» آن موافقند. بدین معنی که برخی با پرداخت و عده ای با عدم پرداخت خسارت به استناد بند استثنا مذکور در آیین نامه شماره53 موافق هستند. با استفاده و سپاس از پاسخ جناب آقای علیجانی @Alijani و قاعده حقوقی Ejusdem generis ( عبارت لاتینی با تلفظ آیسدِم جنرس) که به فارسی می توان آن را هم ردیف ، هم مانند ، امثالهم معنا کرد؛ می شود پذیرفت که به دلیل اینکه واژه «تهاجم» و واژگان دیگر در پی واژه «جنگ» آمده است، منظور آیین نامه همان شرایطی شبیه وضعیت «جنگ» و عام و وسیع است و در شکل محدود آن به کار نبرده است. بنابراین اوضاع و احوال خسارتی که جناب آقای آرام فر مطرح کرده اند مصداق آن بند استثنا را ندارد و قابل پرداخت است.

غیر از معنی واژه، از دیگر سو که خسارت را می توان قابل پرداخت دانست این است که چرا بیمه گر در بیمه نامه (شرایط عمومی و خصوصی) اوضاع و احوال یا وضعیتی را از شمول بیمه مستثنی می کند:

1- به دلیل اینکه مورد استفاده قرار نگیرد و مغایر نظم عمومی و خلاف قوانین به ويژه قوانین آمری نباشد.

2- به دلیل اینکه برای محاسبه حق بیمه و توان جبران خسارت در پی قاعده احتمال و فاجعه بار نبودن وضعیتی است که پیش می آید. در شرایطی مانند جنگ اگر چه احتمالی است ولی چون فراگیر است و همه بیمه گذاران هم ممکن است پوشش جنگ را خریداری نکرده باشند بنابراین حق بیمه های دریافتی کفایت خسارت های وارد شده را نمی کند. مثال دیگر زلزله و سیل و بلایای طبیعی است که بسیاری از کشورها صندوقی برای جبران چنین خساراتی دارند.

3- باید به زمان تنظیم و تصویب آیین نامه شماره 53 هم توجه کرد که سال 1384 است و تصدیق می فرمایید که در آنزمان هنوز چنین معضلات اجتماعی را شاهد نبودیم که قرار باشد آیین نامه به چیزی جز تهاجم خارجی شبیه جنگ بیاندیشد.

4- در بیمه بدنه هم اکنون شرکت های بیمه خسارت های بسیاری بابت حادثه خودرو هنگام پارک بودن در خیابان و غیره می پردازند و ممکن است عوامل آن هم ناشناخته باشند. آیا در مقام مقایسه، آماری مبنی بر اینکه میزان خسارت هایی که از بابت نوع وضعیت تهاجمی که مطرح شده وجود دارد ؟

از توجهتان سپاسگزارم.

30/10/1399

[کتایون هدایت پور]

سلام بر اعضای محترم شاب

مدیر کل محترم حقوقی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ یکی از شرکت‌های بیمه درباره واژه تهاجم پاسخ زیر را ارسال نموده است:

موضوع اعلام نظر در مورد معنای واژه «تهاجم مندرج در بند ۱ ماده (۶) آیین نامه شماره ۵۳ مصوب شورای عالی بیمه

با سلام و احترام بازگشت به نامه شماره

در مورد معنای واژه تهاجم مندرج در بند ۱ ماده (۶) آیین نامه شماره ۵۳ مصوب شورای عالی بیمه

و ارتباط آن با پرونده مطروحه از سوی شرکت بیمه …………. مراتب ذیل را اعلام می نماید:

واژه «تهاجم» در شرایط عمومی بیمه نامه بدنه وسایل نقلیه زمینی، معادل واژه انگلیسی Invasion ” از مصادیق استثناء جنگ (War Exclusion) است

که به دلیل فاجعه آمیز بودن آن جزء استثنائات پوشش بیمه در عموم قراردادهای بیمه وارد می شود.

بطور کلی در پوششهای مربوط به بیمه مطابق با رویه و موازین بیمه ای کلیه کشورها، برخی از خسارات به عنوان خسارات غیر قابل جبران از پوشش بیمه ای مستثنی میشود. دلیل برخی از این استثنائات فاجعه آمیز بودن خسارات است. در صورتی که شرکت بیمه ای چنین خساراتی را پوشش دهد توان جبران آن را نخواهد داشت. در حوزه بیمه اموال نیز استثنائات گوناگونی وجود دارد که بطور عمومی در قراردادهای بیمه وارد می شوند و یک گروه از

.

آنها مرتبط با فجایع با عاملیت انسان (Man-made disasters است. این بخش شامل استثنائاتی مانند موارد ذیل است: جنگ (War) ، اعتصاب (Strike) قيام ويلوا )Violent uprisings) ، شورش و سرکشی (Rebellion) مخاصمات و درگیریهای مسلحانه (Ammed hostities) تروریسم (Terrorism) فتنه و طغیان (Insurrection)، تهاجم (Invasion جنگ داخلی (Civil war خطرات تشعشعات وانفجارات هسته

.(Coup d’état) Lags.(Nuclear hazard) sl

برخی از استثنائات فوق در یک گروه خاص تحت عنوان استثنائات جنگ» طبقه بندی

می گردد و براساس آن هرگونه خسارت ناشی از جنگ یا اقدامات شبیه به جنگ War or warike actions) از پوشش بیمه نامه مستثنی می شود که تهاجم (Invasion) در این گروه قرار دارد. معنای لغوى تهاجم (Invasion) هرگونه تجاوز به حقوق دیگری است و در اصطلاح به معنای حمله ویورش نظامی به یک سرزمین تحت کنترل حکومت دیگر به منظور استیلا بر آن میباشد به عبارت دیگر یک ارتش یا کشور با توسل به زور به کشور دیگر وارد شده یا کنترل آن را به دست گیرد. تهاجم

در واقع قسمتی از یک جنگ است.

با عنایت به مراتب فوق الذکر واژه تهاجم در بند «۱» ماده ۶ آیین نامه ۵۳ صرفا بیانگر یک وضعیت جنگی است و این استثناء شامل حادثه مورد نظر در پرونده مطروحه از سوی شرکت بیمه …………… ایراد خسارت عمدی از سوی فرد یا افراد ناشناس به خودروی بیمه گذار در پارکینگ منزل وی در ………..

شهر نمی گردد.

ضمنا در مورد استناد آن مدیریت محترم به عمدی بودن اقدام لازم به ذکر است طبق ماده (۱۴) قانون ،بیمه بیمه گر نسبت به اقدامات عمدی بیمه گذار مسئولیتی ندارد و لذا اقدامات اشخاص دیگر نسبت به اموال بیمه گذار تحت پوشش است و دربیمه نامه ها مستثنی نمیگردد در غیر اینصورت پوشش بیمه بدنه نسبت به سرقت وسیله نقلیه و نیز کلوزهایی چون پاشیده شدن رنگ و اسید و موادشیمیایی و کشیدن میخ و سایر اشیاء روی بدنه وسیله نقلیه نیز قابل ارائه نخواهد بود.

مدیرکل امور حقوقی