نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در بیمه

نویسنده: راشد رستمیان

نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در صنعت بیمه گسترده بوده و از صدور و فروش و حاکمیت شرکتی گرفته تا مکان یابی محل وقوع فجایع طبیعی و آمار دقیق سرمایه های بیمه شده صنعت بیمه و میزان تجمع خطر می تواند درک دقیقی را به شرکت بیمه در ارتباط با ریسک های یک محدوده یا مکان خاص جغرافیایی بدهد.

شاید صنعت بیمه در دنیا کمی دیر به نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در مدیریت ریسک و خسارت پی برد. ولی وقتی به این درک دست یافت که این ابزار تا چه حد در بالا بردن سرعت فرایند بیمه گری در دو بخش ارزیابی ریسک و خسارت دقیق و منطقی موثر است درنگ نکرد و در استفاده از آن سریع دست بکار شد.

مجمع جهانی اقتصاد در گزارش ریسک های خود در ژانویه سال ۲۰۲۰ اشاره کرده بود که ریسک تغییرات آب و هوایی و تغییر اقلیم جزء ریسک های شدید دوره اخیر قرار گرفته است. بنابراین استفاده از ابزارهایی مانند سیستم اطلاعات جغرافیایی در کشور ایران که در معرض ریسک بالایی در خصوص بلایای طبیعی قرار دارد به شدت احساس می شود. اما چرا صنعت بیمه ایران با وجود سابقه نزدیک به یک قرن از این ابزار مهم بی بهره بوده و شرکت های بیمه ایرانی همپای شرکت های خارجی از این رشته و ابزارهای آن استفاده لازم را نکرده اند.

GIS همچنین می تواند اطلاعات مورد نیاز شرکت های اتکایی در خصوص نقاط خطرزا را به صورت دقیق تامین کند که آنها بتوانند در پوشش های Cat XL مازاد خسارت و Stop Loss به نحو مناسبی کنترل لازم را داشته باشند و در کل در خصوص بیمه های اموال نیز بعد از اتکایی نقش ویژه ای برای سیستم اطلاعات جغرافیایی در بیمه گری این بخش می توان در نظر گرفت. برای مثال در تحلیل ریسک پروفایل های یک محل بیمه شده تجمع سرمایه و حداکثر خسارت احتمالی و ممکن محل بیمه شده با این سیستم به راحتی قابل ارزیابی بوده و دقت پیش بینی را برای بیمه گران هموار ساخته و موجب بهبود کیفیت خدمات هم خواهد شد.

نقش این عامل در فجایع و پوشش های اتکایی گسترده است و در صورت بروز فاجعه طبیعی مانند سیل یا زلزله مکانیابی بیمه گزار و تاثیرات را بخوبی ارزیابی می کند، فلذا فرایند خسارت نیز بهتر انجام خواهد شد. مثلا در گذشته زمان زیادی برای ارزیابی میزان مواجهه و در معرض خطر قرارگرفتن برای ریسک(Exposure) در خصوص تغییرات آب و هوایی و فجایع صرف می شد، ولی اکنون به کمک این سیتم و با استفاده از اطلاعات مکانی و دقیق مربوط به محل و ابزارهای اطلاعاتی و تحلیل نقشه های مکانی و هشدار در خصوص مواردی مانند سیل می توان سطوح در معرض قرارگیری ریسک را با دقت بیشتری سنجید.

استفاده و تحلیل از نقشه های جغرافیایی در قالب Solutions کار بیمه گران را در ارزیابی نیازهایشان آسان نموده برای مثال افزایش استفاده از نقشه به شرکت های بیمه اجازه ارزیابی اطلاعات بیمه نامه و نیز خطرات را در خصوص سرمایه های با شدت بالای قرارگیری در معرض ریسک را داده و ردیابی مسیرطوفانها را آسانتر نموده و البته ابزارهای مدیریت بازاریابی را قوی تر کرده است و به تامین کنندگان خدمات بیمه ای این دید را می دهد که در چه مناطقی می توانند فروش بیشتری داشته باشند و در کدام نقاط سرمایه های بیشتری را در گذشته بیمه نموده اند و باید بازارشان را درکدام نقطه دقیق یک منطقه یا ناحیه بهبود ببخشند و ابزارهای کنترلی مدیریت ریسک را در چه نقاطی بیشتر تقویت نمایند. به عبارت دیگر شرکت های بیمه ای می تواند از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای موارد زیر استفاده نمایند:

• ارزیابی ریسک
• مدیریت خسارت
• کشف تقلبات بیمه ای
• نرخگذاری دقیق و رقابتی

الف: ارزیابی ریسک

در فرایند ارزیابی ریسک می توان از سیستم اطلاعات جغرافیایی در پیش بینی ریسک و نیز مدلسازی آن استفاده نمود. ریسک بالا یعنی احتمال وقوع خسارت بالا و این یعنی این امکان برای شرکت بیمه وجود دارد که حق بیمه را بالا برده، فرانشیز بالا و حدغرامت معقول برای کنترل ریسک خود تعیین نماید یا اینکه از پذیرش ریسک اجتناب ورزد. درفرایند بیمه گری در بیمه های اموال بخصوص رشته های مهندسی و آتش سوزی مناطق را از نظر ریسک به نواحی جغرافیایی از کم ریسک تا پر ریسک تقسیم می کنیم و افراد و سرمایه هایی که در مناطق طوفان زا یا سیل خیز قرار دارند باید حق بیمه بالاتری را متحمل شوند و بیمه گر می تواند با تحلیل و استفاده از نقشه های گذشته آن مناطق و تحلیل سنجش از دور مخاطره طبیعی ریسک و شدت آن را در صورت وقوع بهتر مورد سنجش قرار دهد.

در بازار بیمه ایران حتی در طبقه بندی ریسک نیز یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که به خاطر بازار رقابتی یا بهتر گفته شود بازار نرخ شکنانه شرکت های بیمه، درک درستی از این تقسیم بندی ریسک را اعمال ننموده اند هرچند که با توجه به تغییر اقلیم رویکرد صنعت بیمه ایران نیز در آتی ناگزیر به تغییر دراین خصوص خواهد بود.

ب: مدیریت خسارت

در بحث استفاده از GIS در مدیریت خسارت می توان گفت فرایند بازدید خسارت از نقاط آسیب دیده با سرعت بیشتر و فرایند جبران نیز دقیق تر بوده و سیستم اطلاعات جغرافیایی می تواند تشخیص دهد که در کدام نقطه ریسک حادث می گردد و کجا احتمال زیان بیشتری با توجه به وقوع حادثه وجود دارد که در اولویت بازدید وکارشناسی قرارگیرد و شرکت های بیمه امکانات لازم برای بازدید سریع و ارزیابی دقیق را در آن مناطق به صورت آماده و در صورت وقوع خسارت داشته باشند.

پ:کشف تقلبات بیمه ای

نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی در کنترل تقلب بیمه ای فوق العاده است. چراکه اگر بیمه گزار شما در فرم پیشنهاد اظهارات نادرست از ریسک و پس زمینه خسارت بدهد، سیستم اطلاعات جغرافیایی در مورد مکان درخواست بیمه شده با توجه به نقشه های توزیع وپراکنش ریسک و سوابق گذشته شرکت های بیمه ای اطلاعات درست را به بیمه گر داده و شرکت بیمه را از به دام افتادن در کج گزینی یا Adverse Selection و خطر اخلاقی ایمن نگاه می دارد.

نکته جالب در خصوص این بخش استفاده بیمه گران اروپایی و آمریکایی برای مبارزه باتقلب های بیمه های پارامتریک کشاورزی است. زیرا که شرکت های بیمه با توجه به تفاهم نامه ای که با مرکز مطالعات زمین شناسی و لرزه نگاری ایالات متحده دارند اطلاعات لازم را ازطریق سیستم های اطلاعات جغرافیایی و نقشه های این مرکز و با استفاده از شاخص NDVI (Normalized Difference Vegetation Index) در خصوص میزان سلامت و رشد گیاه و محصولات کشاورزی بدست آورده و در موقع خسارت به صورت مستند مورد سنجش قرار می دهند. بنابراین توانایی بهتری در کنترل تقلب بیمه ای این بخش را دارا هستند.

ت: نرخگذاری دقیق و رقابتی

ازکاربردهای دیگر سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در بیمه خطرات سیل بوده که در اروپا و آمریکا و استرالیا به شدت استفاده می شود و آنهم از طریق مدلسازی هیدرولوژیکی و راداری در تهیه نقشه سیل و احتمال خطر پذیری مناطق در معرض خطر است. که این خود باعث اختلاف قیمتی بسیار زیاد در نرخ های پوشش حوادث طبیعی در جایی مثل استرالیا به لطف این فن آوری شده است زیرا درجایی که خطر پذیری بالا مطابق با نقشه ها تحلیل شده، حق بیمه های بسیار بالا و در مناطق کم خطر نرخ های بسیار نازل اعمال گردیده است.

همچنینGIS یک ابزار عالی در اختیار شرکت های اتکائی که اقدام به ارائه کلوز Locality Clause در قراردادهای مازاد خسارت خود به بیمه گران واگذارنده می نمایند فراهم کرده و آنها به راحتی می توانند کنترل اعمال محدودیت در خصوص محدوده های درخواستی بیمه گر واگذارنده را داشته باشند و بر روی افزایش حق بیمه ریسک تعهد شده مدیریت بهتری داشته باشند.

کاربرد این ابزار در بیمه های اتومبیل نیز بی نظیر است و شاید به زودی و در آتی در کشوری مثل ایران نیز که حوادث رانندگی یکی ازبالاترین آمار را دارد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بدین صورت که با تجهیزاتی نظیر جی پی اس و ابزار تلماتیک، کنترل ریسک را برای بیمه گران فراهم خواهد آورد. این ابزار عادت های رانندگی شما را درکنترل خود دارد و شرکت بیمه درصورتی که شخص بیمه گزار راننده ای بی احتیاط در رانندگی باشد در پذیرش ریسک محتاط تر عمل می کنند یا حق بیمه بسیار بالایی را برای وی در نظر خواهند گرفت. البته اقبال این امر در ایران بستگی به تعیین حق بیمه بر مبنای صرفاً راننده محور بودن و بدون دخالت هیچ عامل دیگری در فرایند صدور بیمه نامه دارد.

با توجه به شرح مختصرا نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در صنعت بیمه، امیدواریم در آینده ای نزدیک و با توجه به تحولات سریع انقلاب صنعتی چهارم بیشتر شاهد ابزارهای نوین وکاربردی در فرایند بیمه گری و نیز توجه بیشتر به نقش کاربردی ابزار سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی که فوق العاده می تواند منجر به کاهش ریسک وکنترل زیان بیمه گری شرکت های بیمه ایرانی شود، باشیم.