-
ج: بيمه مشترك
بيمه مشترك مشخص يا معلوم كه بدان بيمه مشترك با نسبت معين هم ميگويند، از انواع بسيار رايج بيمه است. در اين نوع بيمه، چندين بيمهگر خطر واحدي را بيمه ميكنند و تعهد هر كدام با نسبت معلومي (در صد يا كسر و نسبت معين) مشخص شده است. مجموع تعهدات بيمهگران، يعني كل كسرهايي كه وجود دارد از يك تجاوز نميكند، مثل آنكه در بيمه آتشسوزي، سه بيمهگر مشتركاً تعهد ميكنند و نسبت تعهد آنها بهترتيب 6/1 و 3/1 و 2/1 است.
اين نوع بيمه مشترك همانطور كه اشاره شد، در عمل بسيار معمول است. هر وقت خطري بسيار بزرگ و تعهد آن از طرف يك شركت و بيش از توانايي شركت باشد، بيمهگر يا بيمهگذار با پيشنهاد قبول قسمتي از تعهد به وسيله بيمهگر يا بيمهگران ديگر بيمه مشترك انجام ميدهند. خطرهاي بزرگ صنعتي و بازرگاني، كشتيهاي عظيم اقيانوسپيما، نفتكشها و هواپيماهاي بزرگ، تقريباً هميشه با بيمه مشترك بيمه مي شوند.
با بيمه مشترك، تقسيم خطر و هماهنگي و تجانس بين تعهدات مؤسسه بيمه بهتر تأمين مي شود. گهگاه 20 تا 40 و حتي تعداد بيشتري از بيمه گران در قبول و تعهد خطري واحد يا گروهي از خطرها سهيم ميشوند. لويدز لندن، نمونه بارز بيمه مشترك است. يعني مؤسسه لويدز اصولاً براساس تعدد بيمه و به منظور بيمه مشترك تشكيل شده است. سازمان مركزي كه كميته لويدز نام دارد، سازمان اداري مؤسسه است و در انقعاد قراردادها نقشي ندارد. صدور بيمه نامه را، بيمه گران يا گروهي از بيمه گران و با مداخله واسطه هاي بيمه يا نمايندگان بيمه انجم مي دهند. هر بيمه گري در بيمه نامه اي كه دست به دست مي شود، نسبت يا مقدار معيني از مبلغ بيمه شده را تعهد مي كند.
براي اجتناب از بيمه با مبلغ بيمه شده بيش از ارزش واقعي بيمه گذار متعهد است كه تعدد بيمه را در هر حال به اطلاع بيمه گر برساند. بيمه مشترك معلوم تعدد بيمه محسوب است ولي بيمه با مبلغ بيمهشده اضافي نيست زيرا كل تعهد بيمهگران هرگز از ارزش واقعي شيء بيمهشده بيشتر نميشود و جمع نسبتهاي تعهد شده از يك تجاوز نميكند. در حقيقت در بيمه مشترك به نحوي كه در لويدز لندن معمول است، بيمهگران با يك بيمهنامه جمعي تعهد ميكنند. بيمهگذار با چندين بيمهگر طرف قرارداد است ولي هر بيمهگر به نسبت تعهدي كه كرده متعهد است بيآنكه بيمهگران، بين هم مسئوليت مشترك داشته باشند. بيمهنامه كه در واقع جمعآوري قبولي بيمهگران است با تعيين نسبت تعهد و ميزان حق بيمه هريك و امضاي بيمهگران تنظيم ميشود و بديهي است كه ساير شرايط بيمه براي كليه تعهدكنندگان يكي است. براي تسهيل روابط بين بيمهگذار و بيمهگران مختلف، معمولاً يكي از بيمهگران به سمت رهبر (ليدر) انتخاب ميشود كه مسئول تنظيم قرارداد و صدور بيمهنامه است. بيمهنامه را كليه بيمهگران متعهد امضاء ميكنند و يك نسخه نزد شركت بيمه رهبر گذاشته ميشود. احياناً يك نسخه هم به نماينده بيمه داده ميشود و اصل بيمهنامه به بيمهگذار تسليم ميگردد. ساير بيمهگران هر يك رونوشت معمولي از بيمهنامه دريافت ميدارند.